Özel Dosya

BALKANLARDA ULAŞIM ve KONAKLAMA

İLGİLİ SAYFALAR:

> Balkanlar: Genel Değerlendirme

> Endülüs’te Ulaşım ve Konaklama

Saraybosna’da Başçarşı ve Sebil

5 Eylül 2020

(Güncelleme: 14 Ağustos 2022)

ULAŞIM

Balkan ülkelerine seyahat farklı yöntemlerle yapılabilir. Hizmetler paket olarak geldiği için birçok insan bir tura katılmanın kolaylığını tercih ediyor. Balkanlara yönelik çok sayıda tur var piyasada. Uçakla gidip orada tek, aile veya arkadaş grubu olarak bir gezi planı yapmak da mümkün. Bununla birlikte bu yazıda daha çok araçla yapılacak bir seyahatin detaylarına değineceğim.

Romanya Parlamentosu, nam-ı diğer Çavuşesku’nun Sarayı

Biz Balkan coğrafyasına salt turistik amaçla yaptığımız üç seyahatimizde de serbest ve esnek bir program istediğimiz için kalabalık turlara katılmadık. 2013 yılındaki 6 günlük ilk seyahatimizde önceden ayarlanan rehberli ve şoförlü araçla gezdik. Bu tür bir programda doğal olarak araçla ilgili sizin yapmanız gereken bir şey olmuyor.

Ohrid yakınlarında Su Üstündeki Müze: Kemik Koyu

2019 ve 2022’de ise Balkanlar’a kendi aracımızla gittik. Her ikisinde de bir aya yakın kaldık, çok sayıda ülkeye giriş-çıkış yaptık. Her seferinde 5.000 km’den fazla yol yaptık. Bu türden bir yolculukta her şeyi kendinizin halletmesi gerektiği için, benzer bir seyahat yapmayı planlayanlar için bazı bilgileri paylaşmak isterim. 

Karadağ Kotor’da Eski Şehir bölgesi

Öncelikle AB üyesi olmayan Balkan ülkelerinin hiçbiri, 90 günü aşmayan seyahatlerde Türk vatandaşlarından vize istemiyor. Ama karayoluyla gidecekler Bulgaristan veya Yunanistan’dan geçmek zorunda oldukları için umuma mahsus pasaport taşıyorlarsa vize almak zorundalar. Vize zorunluluğu AB üyesi olan Hırvatistan, Romanya ve Slovenya için de geçerli. Resmi pasaport (gri, yeşil, diplomatik) sahipleri ise AB üyesi olan bu ülkelerde 90 güne kadar vizeden muaf. 

Bosna Hersek’in kırsal bölgelerinden bir yol manzarası

Yurtdışında araç kullanabilmek için 3 şey gerekli: (1) Öncelikle yeni tip çipli ehliyetinizin olması, (2) ruhsatta kayıtlı araç sahibinin sürücü veya yolcu olarak seyahat ediyor olması, (3) bir de bizdeki zorunlu trafik sigortasının uluslararası versiyonu olan ve “Yeşil Sigorta” tabir edilen sigortanın yaptırılmış olması. Bu sigortayı süreli yaptırabiliyorsunuz. Yeşil sigortanın geçmediği tek ülke Kosova. Burada giriş kapısında minimumu 15 gün için 15 Euro olan “ayakbastı parası” ödeyerek araba kullanabiliyorsunuz. İsteğe bağlı olmakla birlikte kaza ve hırsızlık gibi ihtimallere karşı kasko sigortanızı da yurtdışında geçerli olacak şekilde belirli bir süre için uzatmak, yani zeyil yaptırmakta fayda var.

Kosova Priştine’de Yaşar Paşa Camii

Ülkelerin otoyol ücretlendirme yöntemleri birbirinden farklı. Bulgaristan’da belirli bir süre için ödeme yaparak (vinyet satın alarak) o süre zarfında otoyollarda istediğiniz kadar dolaşabiliyorsunuz. En kısa süre bir hafta. Cezalı duruma düşme ihtimaline karşı ödemeyi mümkün olan ilk akaryakıt istasyonunda yapmanız tavsiye ediliyor. Sırbistan, Hırvatistan ve Bosna Hersek aynen Türkiye’deki gibi gittiğiniz mesafeye göre ücret alıyor. Yunanistan ve Kuzey Makedonya ise “Deli Dumrul yöntemi (!)” uyguluyor. Bizdeki Kuzey Marmara Otoyolu’na benzer şekilde otoyol boyunca giderken karşınıza bir gişe çıkıyor, para ödeyip devam ediyorsunuz. Üstelik Yunanistan’da her 60-70 kilometrede, Kuzey Makedonya’da ise her 30-40 kilometrede yeni bir gişeyle karşılaşıyorsunuz. Genel olarak bu ülkelerde otoyol ücretleri, Türkiye’deki devlete ait otoyolların ücretlerinden daha pahalı.

Makedonya Üsküp yakınlarında Matka Kanyonu

Bütün yollarda hız tahditlerine azami gayret gösterilmesini ısrarla tavsiye ediyoruz. Balkan ülkelerinde otoyollar dışındaki yolların kalitesi genellikle çok düşük. Özellikle kırsal bölgelerden geçen yollarda hız sınırları olabildiğince düşüyor. Bunda arazi yapısının birçok bölgede engebeli olması ve bölünmüş yolların çok sınırlı olmasının rolü büyük. Fakat asıl sebep yerleşimin dağınık olması yüzünden sürekli meskûn bölgelerden geçmek zorunda kalmanız. Okul bulunan mıntıkalarda hız limiti çoğunlukla 30 veya 40 km. Değinmek istediğim bir hoşluk da şu ki, Balkanlarda, özellikle Bosna Hersek’te gideceğiniz güzergâhta polisin hız kontrolü yaptığını karşıdan gelen araçların yaktığı selektörlerden anlıyorsunuz. Türkiye’den de alışık olduğumuz için bu uyarılardan sonra hızımızı düşürdüğümüz zamanlar oldu.

Dubrovnik surları içinde Eski Şehir bölgesi

Güzergâhınızı planlamak ve gideceğiniz yeri bulmak, akıllı telefonların tamamında kullanılan uygulamalarla oldukça kolay. Bununla birlikte uygulamanın önerdiği ya da en kısa görünen yol her zaman en uygun güzergâh anlamına gelmiyor. Herhangi bir aksaklık yaşamamak için yola çıkmadan önce güzergâhı bir parça çalışmakta, gerektiğinde uzun olsa bile daha uygun olan yolu tercih etmekte fayda var. Bir de sürücünün yanındaki yol arkadaşının haritayı takip etmesi önemli. Şehirlerin gezilecek yerlerini sizin önceliklerinize göre sıralayıp gezi planı çıkaran uygulamalardan faydalanmak da işinizi kolaylaştıracaktır.

Belgrad’da Aziz Marko Kilisesi

Bütün Balkan şehirlerinde trafik ışığı olsun ya da olmasın –bizdekinin aksine– yayalara yol verme alışkanlığı yerleşmiş durumda. O yüzden araç kullananların Türkiye’deki kötü alışkanlıkları oraya taşımamaları ve yayalara yol verme konusunda hassas davranmaları gerekiyor.

Kırsal alanlarda seyahatin ayrı bir güzelliği var

Ulaşım konusunda değinmek istediğim bir husus da otoparklarla ilgili. Güvenlik gerekçesiyle aracınızı rastgele yerlere değil, güvenli otoparklara bırakmanızda fayda var. Otoparklar genellikle çok pahalı ama yaban ellerde risk almaya gerek yok. Biz konakladığımız yerleri otoparkı olanlardan seçmeye gayret ettik. Özel otoparkı olmayan yerlerde ise aracımızı ücretli otoparklara bıraktık. Şehirlerin turistik bölgeleri genellikle yürüme mesafesi içerisinde. Gerektiğinde toplu taşıma kullanılabilir.

Üsküp’ün meşhur Türk Çarşısı

Sadece ulaşım sırasında değil, seyahatinizin her aşamasında karşılaşacağınız bir zorluk, o ülkenin yazısını okumakla ilgili. Bizim gibi Latin harflerinin kullanıldığı yerlerde hayat biraz daha kolay. Ama Balkan coğrafyasında Bulgaristan, Sırbistan ve Makedonya Kiril alfabesini, Yunanistan ise Yunan alfabesini kullanıyor. Her yerde İngilizce uyarılar bulunmadığını dikkate aldığımızda, başta yol tabelaları olmak üzere önemli yazıları okuyamamak bir takım sıkıntılara yol açabilir. Bu yazılara biraz aşinalık olduğunda, bir başka ifadeyle yazıyı bir parça okuyabildiğinizde manayı çıkarma ihtimali beliriyor.

Batı Trakya’da İskeçe şehrinin tarihi bölgesi

Bu fasılda son olarak sınır kapılarından geçişlere değinmek istiyorum. 2019 ve 2022 yıllarında çıktığımız iki seyahatte bizi en fazla bekleten kapılar maalesef kendi ülkemizin sınır kapıları oldu. Her iki seyahatte de neredeyse bütün Balkan ülkelerinin sınır kapılarından defalarca giriş-çıkış yaptık ve araç yoğunluğundan kaynaklanan kısa beklemeler dışında hiçbir sorunla karşılaşmadık. Bunun en önemli sebebi gümrük kontrollerinin örnekleme (random) yapılması, şüpheli bir durum varsa ona yoğunlaşılması idi.

Mostar Köprüsü

Fakat bizim kapılarda, mesela Kapıkule’de gümrük görevlileri istisnasız bütün araçların belgelerini alıyor, sonra ofise geçip kayıtlarına bakıyor, en son da bagajlarını açıp inceliyor. Bir başka ifadeyle polisin yaptığı pasaport kontrolüne ilaveten üç ayrı gümrük işlemi yapılıyor. “İşlem tamam” komutunu alınca da dördüncü bir aşama olmak üzere bariyerli bir kapıdan geçmenize izin veriliyor. Durum böyle olunca uzun beklemeler kaçınılmaz oluyor. Mesela son gezimizin dönüşünde Kapıkule’de önümüzde sadece 7-8 araç olmasına rağmen sırada bir saat beklemek zorunda kaldık. Onca yolu sorunsuz dolaşıp kendi sınır kapımızda hantal bürokrasiye takılmak, bir zamanların sosyalist ülkelerindeki kırtasiyecilikle dalga geçerken şimdi dönüp o ülkelere gıpta etmek insanı sadece üzmekle kalmıyor, utandırıyor da…

Sofya’da ibadete açık tek cami Banyabaşı Camii

KONAKLAMA

Balkanlar’a yaptığımız turistik mahiyetteki ilk gezimizde konakladığımız otelleri bize rehberlik yapan şirket ayarladı. Sonraki iki seyahatimizin her biri bir aya yakın sürdüğü için otelden ziyade apart dairelerde kalmayı tercih ettik. Saraybosna’da kaldığımız ikişer haftalık sürelerde konakladığımız daireleri bizim için orada bulunan dostlarımız kiraladı. Bunların dışındaki bütün konaklamalarımızı “booking.com” sitesinden yaptık.

Bosna Hersek’te Osmanlı köyü Poçitel’den bir görünüm

Birkaç günü aşan konaklamalarda bir otel odasına sıkışmaktan ziyade apart dairede kalmak bize daha rahat geliyor. Kendi evinizin konforunu oraya taşımak anlamına geliyor bu. Kahvaltı ve yemekleri dışarı çıkmak zorunda kalmadan evde hazırlamak mümkün oluyor. Üstelik daha ekonomik bir tatil yapmış oluyorsunuz. Biz Saraybosna’dayken çocuklarımızdan birinin uçakla gelip birkaç gün bizimle kaldıktan sonra tekrar Türkiye’ye dönmesi bu sayede mümkün oldu. Bu yöntem yerel halkı daha yakından tanımak, mahalle yaşantısını görmek için de bir fırsat sunuyor.

Karadağ’da bir milli park: Park Prirode Piva

İnternet üzerinden konaklama yeri seçerken kendi tercihlerinizi belirlemeniz bir zorunluluk. Ne tür bir tesis olduğu (otel, apart daire, hostel, yazlık, vb), merkeze uzaklığı, otopark, internet erişimi, özel banyo ve mutfak gibi imkânların bulunup bulunmadığı gibi konular tercihinizi etkileyebilir. Bir de o tesiste daha önce kalanların yaptıkları değerlendirmeleri ve verdikleri puanları dikkate almakta fayda var, tabii kendi açınızdan yorumlamak suretiyle. Başkası için önemsiz olan sizin için önemli olabilir.

Hırvatistan Split’te kırsal bir kilise örneği

Booking.com gibi internet tabanlı rezervasyon sisteminin riski, siz ya da muhatabınız yabancı dil, özellikle İngilizce bilmiyorsa anlaşamama ihtimali. Her şey yolunda gittiğinde tamam, ama bir sorun çıktığında bu konu daha önemli hale geliyor. Allah’tan Google Translate gibi uygulamalar pek çok dünya dilinde çeviri imkânı sağlıyor, böylece hayatınızı kolaylaştırıyor. Bu arada belirtmek isterim ki, booking.com sitesi yoğun ilgimden memnun olmalı ki beni “Genius 2 seviyesi”ne, Türkçesi “hatırlı müşteri kategorisi”ne dâhil etti. Böylece bazı avantajlardan yararlanma hakkını elde etmiş oldum. Bu da işin bonusu.

*******************

Yurt dışında ulaşım ve konaklama konusundaki daha farklı tecrübelerimizi “Endülüs’te Ulaşım ve Konaklama” sayfamızda bulabilirsiniz.

İLGİLİ SAYFALAR:

> Balkanlar: Genel Değerlendirme

> Endülüs’te Ulaşım ve Konaklama