Yunanistan Gezi Rehberi
BATI TRAKYA
Gümülcine’de Türk Çarşısı
21 Ağustos 2022
Batı Trakya, savaşların aramıza çizdiği sınıra rağmen dili, dini, kültürü, geleneği, kısacası bütün değerlerini olduğu gibi yaşayan kan kardeşlerimizin yurdu. Fiziken Edirne’den sadece bir adım ötesi, kültürel olarak ise bizden bir parça.
İskeçe’de Metropolithane Meydanı
Balkan Savaşı ve takip eden yıllarda bu topraklardan çekilirken, hüküm sürdüğümüz 550 yıl boyunca oralarda kök salmış olan öz kardeşlerimizi de bırakmak zorunda kaldık. Yunanistan coğrafyasının başka bölgelerindeki soydaşlarımız mübadele hükümleri çerçevesinde anavatana taşınırken Batı Trakya Türkleri bu kapsamın dışında bırakıldı. Tıpkı İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada’daki Rumların yerlerinde kaldıkları gibi.
Gümülcine’deki Yeni Camii’nin içi
Bugün sayıları 150 bini bulan ve yerine göre “Türk”, yerine göre “Müslüman” diye vasıflandırılan bu soydaşlarımıza 550 yıl ikamet ettikleri topraklarda uygun görülen son sıfat “azınlık” oldu. Lozan Antlaşması’yla birtakım hakları güvenceye kavuşturulsa da Türkiye ile Yunanistan arasında her vesileyle patlak veren türbülanstan en fazla etkilenenler onlar oldu. Bugün dahi iki ülke arasındaki gerilim hatlarından birini Yunan devletinin Batı Trakya Türklerine reva gördüğü muameleler oluşturuyor.
İskeçe’nin Türk ağırlıklı Ahiriyan Mahallesi’nden bir görüntü
Batı Trakya bizim Edirne sınırımızdan itibaren Yunanistan’ın üç vilayetinden meydana geliyor: Merkezi Dedeağaç olan Evros vilayeti, merkezi Gümülcine olan Rodop vilayeti ve merkezi İskeçe olan İskeçe vilayeti.
Gümülcine’de Osmanlı dönemi mezarları
Daha önce Yunanistan’ın çeşitli yerlerine seyahat etmiş biri olarak benim adıma Batı Trakya’yı görmemiş olmak bir eksiklikti. Pandemi kısıtlamaları araya girmeseydi böyle bir yolculuğu daha önce yapmayı planlıyordum. Neticede kısmet 2022 yılında açıldı.
İskeçe’nin yeni semtleri betonlaşma ve çirkinlikte bizim şehirlerimizle yarışır…
Batı Trakya şehirlerinden bize en yakın olanı Yunanların Aleksandrupoli dedikleri Dedeağaç ise de internet üzerinden yaptığımız araştırmaya dayanarak Dedeağaç’ta oyalanmak istemedik. Programımıza Gümülcine ve İskeçe’yi aldık. Bunlara bir de Batı Trakya dışında olmakla birlikte yakın konumda olan Kavala’yı ekledik.
Gümülcine’nin Türk Çarşısı
GÜMÜLCİNE
Gümülcine oldukça mütevazı bir kent hüviyetine sahip. Yunanlar buraya Komotini diyorlar. Gerek kent merkezinde, gerekse arka sokaklarda gezerken herhangi bir Anadolu kasabasında bulunuyormuş hissine kapılıyorsunuz. Hatta dolaşırken mahalle camilerinden birinden ezan sesinin hoparlörle dışa verildiğine şahit olduk. Beklemediğim bir durumdu bu. Şehrin genelinde biraz da geri kalmış ya da özellikle geri bırakılmış bir yer görüntüsü var. Şaşırtıcı değil tabii.
Türk Çarşısı esnafı ile hasbihal
Gümülcine’nin geleneksel çarşısına Türk Çarşısı deniyor. Çarşı esnafı genellikle Türk ve herkes Türkçe konuşuyor. Dükkânların Yunan alfabesiyle yazılmış tabelalarını okuyunca karşınıza Türkçe isimler çıkıyor. Sınıra yakın bir konumda bulunan Gümülcine’ye Türkiye’den çok fazla sayıda ziyaretçinin geldiğini, bu yüzden oradaki Türklerin bize fazla iltifat etmeyeceğini düşünürken durum tam tersi oldu. Çarşı esnafı bize çok yakın ilgi gösterdi. Zamanımız kısıtlı olduğu için kahve tekliflerini kabul edemesek de ayaküstü sohbet ederek hem Gümülcine’ye hem de Türklerin durumuna dair bilgiler aldık. Şehrin sokaklarında dolaşırken de yerel halkla kısa sohbetlerimiz oldu.
Yeni Camii ve Saat Kulesi
Çarşı içerisinde yer alan Yeni Camii 1585 yılında inşa edilmiş. Tipik Osmanlı tarzı binasına sonradan modern tarzda eklemeler yapılmış. Bitişiğinde Sultan II. Abdülhamid tarafından yaptırılan bir de Saat Kulesi bulunuyor.
Eski Camii
Çarşıdaki diğer bir mabed olan Eski Camii ise 1609’da yapılmış. Yeni Camii’den daha sonra yapıldığı halde Eski Camii adını alması, Eski Mahalle denilen semtte bulunmasından kaynaklanıyormuş.
Mütevazı Gümülcine’nin mütevazı arka sokakları
Buraya yakın bir noktada bulunan Gazi Evrenos Bey İmareti sonradan Kilise Müzesi’ne çevrilmiş. Tadilat dolayısıyla etrafı kapatılmış olduğu için görme imkânımız olmadı.
Kılıç Anıtı
Kılıç Anıtı şehrin merkezindeki meydana bakar şekilde yerleştirilmiş. Savaşlarda ölen Yunan askerlerinin anısına 1967 yılında dikilmiş. Bir estetik abidesi olduğu söylenemese de çeşitli törenler bu anıtın önünde yapılıyormuş.
Hz. Meryem adına inşa edilen Beşâret Katedrali
Değineceğim son yer Beşâret (Müjde) Katedrali. Hz. Meryem’in Hz. İsa’nın doğumuyla müjdelenişine atfen böyle adlandırılmış.
Kent merkezinden bir görünüm
Saydığım yerlerden de anlaşılacağı üzere Gümülcine’yi turistik amaçla gezmek için birkaç saat yeterli gelecektir. İnsanlarla derinlemesine sohbet edip dertleşmek isterseniz ya da anayollardan ayrılıp yükselen minareleri Türklerin yaşadığının işareti olan köylere dalmayı tercih ederseniz o başka.
İskeçe’nin tarihi Ahiriyan Mahallesi’nde
İSKEÇE
Batı Trakya’da Gümülcine’nin ardından İskeçe’yi ziyaret ettik. Yunanlar buraya Xanthi diyorlar. İskeçe’nin gezip görülmeyi daha fazla hak eden bölümü şehrin kuzeyindeki Eski Şehir bölgesi veya tam adıyla Ahiriyan Mahallesi. Günümüzde İskeçe genelinde nüfusun çoğunluğunu Yunanlar oluştursa da bu tarihi bölge Türklerin kadimden beri yaşadıkları bir mıntıka olduğu için burada çoğunluk Türklere ait.
Ahiriyan Mahallesi
İskeçe’nin daha yeni semtleri düzlükte yer alırken Ahiriyan Mahallesi tepelik bir bölgeye kurulmuş. Arnavut kaldırımlı dar sokakları, çoğu iki katlı taş evleri ve çiçekli balkonları ile Osmanlı mirası olduğu gözlerden kaçmayan bölgede dolaşırken adeta bir zaman yolculuğu yapıyorsunuz. Mahalle kendi içinde derli toplu, iyi korunmuş ve bakımlı bir görüntü veriyor. Burada tek tek tarihi eserlere yoğunlaşmaktan ziyade sokaklarında rastgele dolaşarak mahallenin havasını teneffüs etmek çok keyifli.
İskeçe’nin tarih kokan sokakları
Bizim dolaştığımız saatlerde sokaklar oldukça tenha idi. Galiba sıcak havanın da tesiriyle insanlar öğle sonu uykusunda idiler. Yine de o saatte işinden evine dönen, kılık kıyafeti düzgün, konuşmasından eğitimli olduğu anlaşılan yerli bir Türk’le sohbetimiz oldu. Gezdiğimiz yerlerle ilgili olarak önceden dersimizi çalışıyor olsak da bu tür sohbetler son derece verimli oluyor. Nitekim bu şahıstan da şehir ve Türkler hakkında faydalı bilgiler aldık.
Ahiriyan Camii
Ahiriyan’daki camiler aradan geçen yıllar içerisinde tarihi görünümlerini kaybetmişler. Bunlardan 17. yüzyılda inşa edilen Ahiriyan Camii kitabesine göre 1850’lerde ve 1997’de tamamen yenilenmiş.
Metropolithane Meydanı
Kıvrım kıvrım sokaklar ve yer yer merdivenlerden aşağı doğru inince karşınıza Metropolithane Meydanı çıkıyor. Meydanın etrafında çeşitli idari yapılar ve bölgedeki en eski ilkokulun yanı sıra bir de Vaftizci Yahya (Timios Prodromos) Metropolitan Kilisesi bulunuyor.
Kuyumcuoğlu Konağı ya da Halk Tarihi Müzesi
Yakın bir mesafedeki bir sokakta şehrin sembol mekânlarından Halk Tarihi Müzesi yer alıyor. Tarihi Kuyumcuoğlu Konağı’nın dönüştürülmesi suretiyle oluşturulan müzeden itibaren kafe, bar ve restoranlarla hareketlenen sokaklar çıkıyor karşınıza.
Tarihi semtte yeme-içme mekânları
Ahiriyan Mahallesi’nden düzlük bölgeye inildiğinde İskeçe’nin bugünkü merkezine ulaşılıyor. Şehir merkezi sayılabilecek nokta Demokrasi Meydanı. Bu bölgede Osmanlı eseri Saat Kulesi ve Bizans dönemi mimarisini çağrıştıran Ayasofya Katedrali görülebilir.
0 Yorum